دوبیتی

اشعار زیر دوبیتی های انتخاب شده از مرحوم باباطاهر عریان هست.

شاید بتوان گفت باباطاهر عریان اولین کسی هست که به این زیبایی توانست مباحث عرفانی ، اخلاقی را در قالب دوبیتی بیان کند.

قالبی که بیشتر برای ذکر حالات و احساسات هست.

در ادامه 10دوبیتی زیبا براتون آوردم.

انشاالله که مقبول افتد.

شب تار است و گرگان میزنند میش                               دو زلفانت حمایل کن بوره پیش

از آن کنج لبت بوسی بموده                                                بگو راه خدا دادم بدرویش

 

********

به قبرستان گذر کردم کم وبیش                                           بدیدم قبر دولتمند و درویش

نه درویش بیکفن در خاک رفته                                         نه دولتمند برده یک کفن بیش

 

********

گلی که خود بدادم پیچ و تابش                                            باشک دیدگانم دادم آبش

درین گلشن خدایا کی روا بی                                          گل از مو دیگری گیرد گلابش

 

بیمارى اسکندر و عجز پزشکان در معالجه او

بیمارى اسکندر و عجز پزشکان در معالجه او

اسکندر به قصد فتح بابل این شهر زیبا و عروس شهرها، عازم بابل شد پس ‍ از آنکه این شهر را فتح کرد در خود احساس بیمارى کرد، و لحظه به لحظه بر شدت بیماریش افزوده شد به گونه اى که امید زندگى از او قطع گردید و دانست که پیک مرگ به سراغش آمده است ، همانوقت نامه اى براى مادرش ‍ نوشت که بعدا خاطر نشان خواهد شد.
بقول فردوسى :

زبیمارى او غمى شد سپاه

                                                          چو بیرنگ دیدند رخسار شاه

همه دشت یک سر خروشان شدند

                                                       چو بر آتش تیز جوشان شدند

اسکندر که خود را در کام مرگ مى دید، نامه اى براى معلمش حکیم بزرگ ارسطاطالیس در مورد بیمارى خود نوشت ، ارسطاطالیس در پاسخ او مطالبى نوشت ، از جمله چنین توصیه کرد:

بپرهیز و تن را به یزدان سپار

                                    بگیتى جز از تخم نیکى مکار

زمادر همه مرگ را زاده ایم

                                  به بیچارگى تن بدو داده ایم

نه هرکس که شد پادشاهى ببرد

                                     برفت و بزرگى کسى را سپرد

بپرهیز و خون بزرگان مریز

                               که نفرین بود بر تو تا رستخیر

بی بهانه!!

   از باغ می‌برند چراغانی‌ات کنند                             تا کاج جشنهای زمستانی‌ات کنند

      پوشانده‌اند «صبح» تو را «ابرهای تار»                   تنها به این بهانه که بارانی‌ات کنند

      یوسف! به این رها شدن از چاه دل مبند                این بار می‌برند که زندانی‌ات کنند

    ای گل گمان مکن به شب جشن می‌روی          شاید به خاک مرده‌ای ارزانی‌ات کنند

    یک نقطه بیش فرق رحیم و رجیم نیست          از نقطه‌ای بترس که شیطانی‌ات کنند

    آب طلب نکرده همیشه مراد نیست              گاهی بهانه‌ای است که قربانی‌ات کنند

فاضل عزیزمون!!!

اسکندر مقدونى فاتح سى و شش کشور!!!

اسکندر در میان پادشاهان ، شهره جهان است ، آوازه کشورگشائى و جهانگیرى و اقتدار او به همه جا رسیده ، خاور تا باختر، روم و ایران و هند تا چین و تبت ، همه را تحت تسخیر کشید و گشاینده سى و شش مملکت گردید، فردوسى در دیوان معروفش درباره او مى گوید:
((که او سى و شش پادشاه را بکشت ))
بالاخره او آنچنان عظمت و اقتدار پیدا کرد که به هر دیار که یورش مى برد و به هر کشور لشکر مى کشید، سلاطین و بزرگان آن دیار با تقدیم هدایا از او استقبال مى کردند و در برابر او سر تعظیم فرود مى آوردند در خطه هاى مختلف جهان شهرهائى به نام تاءسیس و مجالسى به نامش بر پا مى کردند.
عجیب اینکه تمام این کشورگشائى ها و فتح و جهانگیرى در مدت بسیار کوتاهى یعنى در پانزده سال ، آن هم در دنیاى آن روز انجام گرفته است ، چون

   

مست و هوشیار

محتسب، مستی به ره دید و گریبانش گرفت                   مست گفت ای دوست، این پیراهن است، افسار نیست

گفت: مستی، زان سبب افتان و خیزان میروی                                 گفت: جرم راه رفتن نیست، ره هموار نیست

گفت: میباید تو را تا خانهٔ قاضی برم                                         گفت: رو صبح آی، قاضی نیمه‌شب بیدار نیست

گفت: نزدیک است والی را سرای، آنجا شویم                                      گفت: والی از کجا در خانهٔ خمار نیست

گفت: تا داروغه را گوئیم، در مسجد بخواب                                        گفت: مسجد خوابگاه مردم بدکار نیست

گفت: دیناری بده پنهان و خود را وارهان                                           گفت: کار شرع، کار درهم و دینار نیست

گفت: از بهر غرامت، جامه‌ات بیرون کنم                                  گفت: پوسیدست، جز نقشی ز پود و تار نیست

گفت: آگه نیستی کز سر در افتادت کلاه                                 گفت: در سر عقل باید، بی کلاهی عار نیست

گفت: می بسیار خوردی، زان چنین بیخود شدی                           گفت: ای بیهوده‌گو، حرف کم و بسیار نیست

گفت: باید حد زند هشیار مردم، مست را                               گفت: هشیاری بیار، اینجا کسی هشیار نیست

 پروین اعتصامی

منازعه

مولوی

مثنوی معنوی

دفتر دوم

 منازعت چهار کس جهت انگور که هر یکی به زبان خودش آن را می نامید

چار کس را داد مردی یک درم                    آن یکی گفت این بانگوری دهم

آن یکی دیگر عرب بد گفت لا                    من عنب خواهم نه انگور ای دغا

آن یکی ترکی بد و گفت این بنم                    من نمی‌خواهم عنب خواهم ازم

آن یکی رومی بگفت این قیل را                      ترک کن خواهیم استافیل را

در تنازع آن نفر جنگی شدند                            که ز سر نامها غافل بدند

مشت بر هم می‌زدند از ابلهی                   پر بدند از جهل و از دانش تهی

صاحب سری عزیزی صد زبان                     گر بدی آنجا بدادی صلحشان

پس بگفتی او که من زین یک درم                     آرزوی جمله‌تان را می‌دهم

چونک بسپارید دل را بی دغل                      این درمتان می‌کند چندین عمل

یک درمتان می‌شود چار المراد                 چار دشمن می‌شود یک ز اتحاد

گفت هر یکتان دهد جنگ و فراق                        گفت من آرد شما را اتفاق

پس شما خاموش باشید انصتوا                     تا زبانتان من شوم در گفت و گو

گر سخنتان می‌نماید یک نمط                         در اثر مایهٔ نزاعست و سخط

گرمی عاریتی ندهد اثر                                    گرمی خاصیتی دارد هنر

سرکه را گر گرم کردی ز آتش آن              چون خوری سردی فزاید بی گمان

زانک آن گرمی او دهلیزیست                     طبع اصلش سردیست و تیزیست

ور بود یخ‌بسته دوشاب ای پسر                 چون خوری گرمی فزاید در جگر

عشق

شمه‌ای از داستان عشق شورانگیز ماست      این حکایتها که از فرهاد و شیرین کرده‌اند

هیچ مژگان دراز و عشوهٔ جادو نکرد          آنچه آن زلف دراز و خال مشکین کرده‌اند

ساقیا می ده که با حکم ازل تدبیر نیست                 قابل تغییر نبود آنچه تعیین کرده‌اند

در سفالین کاسهٔ رندان به خواری منگرید       کاین حریفان خدمت جام جهان‌بین کرده‌اند

نکهت جانبخش دارد خاک کوی دلبران            عارفان آنجا مشام عقل مشکین کرده‌اند

ساقیا دیوانه‌ای چون من کجا دربر کشد             دختر رز را که نقد عقل کابین کرده‌اند

خاکیان بی‌بهره‌اند از جرعهٔ کاس الکرام       این تطاول بین که با عشاق مسکین کرده‌اند

شهپر زاغ و زغن زیبا صید و قید نیست        این کرامت همره شهباز و شاهین کرده‌اند

عابد و سگ !!!!!!!

عابدی، در کوه لبنان بد مقیم                     در بن غاری، چو اصحاب الرقیم

روی دل، از غیر حق برتافته                               گنج عزت را ز عزلت یافته

روزها، می‌بود مشغول صیام                 قرص نانی، می‌رسیدش وقت شام

نصف آن شامش بدی، نصفی سحور        وز قناعت، داشت در دل صد سرور

بر همین منوال، حالش می‌گذشت           نامدی زان کوه، هرگز سوی دشت

از قضا، یک شب نیامد آن رغیف                شد ز جوع، آن پارسا زار و نحیف

کرد مغرب را ادا، وآنگه عشاء                    دل پر از وسواس، در فکر عشاء

بس که بود از بهر قوتش اضطراب           نه عبادت کرد عابد، شب، نه خواب

صبح چون شد، زان مقام دلپذیر                    بهر قوتی آمد آن عابد به زیر

بود یک قریه، به قرب آن جبل                     اهل آن قریه، همه گبر و دغل

عابد آمد بر در گبری ستاد                          گبر او را یک دو نان جو بداد

بستد آن نان را و شکر او بگفت             وز وصول طعمه‌اش، خاطر شکفت

کرد آهنگ مقام خود دلیر                             تا کند افطار زان خبز شعیر

در سرای گبر بد گرگین سگی                 مانده از جوع، استخوانی و رگی

پیش او، گر خط پرگاری کشی                  شکل نان بیند، بمیرد از خوشی

بر زبان گر بگذرد لفظ خبر                            خبز پندار، رود هوشش ز سر

کلب، در دنبال عابد بو گرفت                        آمدش دنبال و رخت او گرفت

زان دو نان، عابد یکی پیشش فکند              پس روان شد، تا نیابد زو گزند

سگ بخورد آن نان، وز پی آمدش                        تا مگر، بار دگر آزاردش

عابد آن نان دگر، دادش روان                            تا که از آزار او یابد امان

کلب خورد آن نان و از دنبال مرد               شد روان و روی خود واپس نکرد

همچو سایه، در پی او می‌دوید            عف عفی می‌کرد و رختش می‌درید

گفت عابد چون بدید آن ماجرا:                 من سگی چون تو ندیدم، بی‌حیا

صاحبت، غیر دو نان جو نداد                وان دونان، خود بستدی، ای کج نهاد

دیگرم، از پی دویدن بهر چیست؟            وین همه، رختم دریدن بهر چیست؟

سگ، به نطق آمد که: ای صاحب کمال        بی‌حیا، من نیستم، چشمت بمال

هست، از وقتی که بودم من صغیر                      مسکنم، ویرانهٔ این گبر پیر

گوسفندش را شبانی می‌کنم                        خانه‌اش را پاسبانی می‌کنم

گاه گاهی، نیم نانم می‌دهد                       گاه، مشتی استخوانم می‌دهد

گاه، غافل گردد از اطعام من                           وز تغافل، تلخ گردد کام من

بگذرد بسیار، بر من صبح و شام                     لا اری خبزا ولا القی الطعام

هفته هفته، بگذرد کاین ناتوان                نی ز نان یابد نشان، نی ز استخوان

گاه هم باشد، که پیر پر محن                      نان نیابد بهر خود، چه جای من

چون که بر درگاه او پرورده‌ام                               رو به درگاه دگر، ناورده‌ام

هست کارم، بر در این پیر گبر                           گاه شکر نعمت او، گاه صبر

تا قمار عشق با او باختم                               جز در او، من دری نشناختم

گه به چوبم می‌زند، گه سنگها                         از در او، من نمی‌گردم جدا

چون که نامد یک شبی نانت به دست               در بنای صبر تو آمد شکست

از در رزاق رو بر تافتی                                     بر در گبری روان بشتافتی

بهر نانی، دوست را بگذاشتی                         کرده‌ای با دشمن او آشتی

خود بده انصاف، ای مرد گزین!                      بی‌حیاتر کیست؟ من یا تو؟ ببین

مرد عابد، زین سخن، مدهوش شد              دست را بر سر زد و از هوش شد

ای سگ نفس دنیه، یاد گیر!                             این قناعت، از سگ آن گبر پیر!!!!!

 

مرد آن باشد که!!!!

ابوسعید را گفتند: کسى را مى‏شناسیم که مقام او آن چنان است که بر روى آب راه مى‏رود . شیخ گفت: کار دشوارى نیست؛ پرندگانى نیز باشند که بر روى آب پا مى‏نهند و راه مى‏روند.
گفتند: فلان کس در هوا مى‏پرد. گفت: مگسى نیز در هوا بپرد.
گفتند: فلان کس در یک لحظه، از شهرى به شهرى مى‏رود . گفت: شیطان نیز در یک دم، از شرق عالم به مغرب آن مى‏رود. این چنین چیزها، چندان مهم و قیمتى نیست . مرد آن باشد که در میان خلق نشیند و برخیزد و بخسبد و با مردم داد و ستد کند و با آنان در آمیزد و یک لحظه از خداى غافل نباشد.

قطره قطره جمع گردد وانگهی سیلاب شود!!!!!

مردى، چندین رمه گوسفند داشت . آن‏ها را به چوپانى سپرده بود تا در بیابان بگرداند و شیر آن‏ها را بدوشد. هر روز، شیر گوسفندان را نزد صاحب آن‏ها مى‏آورد و او بر آن شیر، آب مى‏بست و به مردم مى‏فروخت . چوپان، چندین بار، صاحب گوسفندان را نصیحت داد که چنین مکن که این خیانت به مردم است . اما آن مرد، سخن شبان را به کار نمى‏بست و کار خود مى‏کرد.
روزى، گوسفندان در میان دو کوه، به چرا مشغول بودند و چوپان، بر بالاى کوه رفته، به آن‏ها مى‏نگریست . ناگاه ابرى عظیم بر آمد و بارانى شدید، بارید. تا چوپان به خود بجنبد، سیلى تند و خروشان، راه افتاد و گوسفندان را با خود برد . چوپان، به شهر آمد و نزد صاحب گوسفندان رفت . مرد پرسید: چگونه است که امروز، براى ما شیر نیاورده‏اى؟ چوپان گفت:اى خواجه!چندین بار تو را گفتم که آب بر شیر نریز و خیانت به مردم را روا مدار . اکنون آن آب‏ها که بر شیرها مى‏ریختى، جمع شدند و گوسفندانت را با خود بردند. - برگرفته از: قابوسنامه، ص 172 .